Władze Ukrainy pokazały nowy sarkofag w Czarnobylu. Chcą, żeby elektrownia stała się atrakcją turystyczną

Władze Ukrainy dokonały oficjalnego otwarcia nowego sarkofagu nad czwartym reaktorem elektrowni w Czarnobylu. Chcą, by miejsce to stało się atrakcją turystyczną.

26 kwietnia 1986 roku w elektrowni atomowej w Czarnobylu w północnej Ukrainie. Błąd w przestrzeganiu procedur podczas rutynowego testu sprawił, że w czwartym reaktorze doszło do niekontrolowanej reakcji łańcuchowej, która następnie spowodowała eksplozję i pożar rdzenia reaktora, który trwał przez dziewięć dni i wyemitował do atmosfery ogromne ilości skażenia radioaktywnego. Katastrofa bezpośrednio kosztowała życie 30 osób, głównie pracowników elektrowni i robotników usuwających jej skutki. Naraziła dalsze miliony mieszkańców Europy na kontakt z promieniowaniem, liczba ofiar związanych z tym chorób nadal jest przedmiotem dyskusji. WHO szacuje ją na 9 tysięcy osób.

Wkrótce po katastrofie nad uszkodzonym reaktorem zbudowano gigantyczny betonowy sarkofag, który miał zabezpieczyć go przed dalszym rozsiewaniem skażenia i ewentualną eksplozją. Szacowano, że sarkofag wytrzyma około 30 lat. W 1997 roku powołano specjalny międzynarodowy fundusz pod przewodnictwem Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju, który miał sfinansować budowę nowego schronienia. Jego budowa rozpoczęła się w 2010 roku. W kwietniu bieżacego roku zakończono ostatnie testy i nowy sarkofag został oddany wczoraj oficjalnie do użytku.

Nowa struktura to prawdziwy gigant. Składa się z czternastu łuków z metalowych rur przykrytych specjalnymi panelami. Ma 110 metrów wysokości, 165 metrów szerokości i 257 metrów długości. Jest również największą ruchomą budowlą na świecie – z przyczyn oczywistych nie dało się jej zbudować na miejscu, więc konstrukcja trwała ok. 200 metrów od reaktora i budynek w zaawansowanym stanie został na niego nasunięty. W konstrukcji brali udział przedstawiciele 27 narodów a cały projekt kosztował ponad 2 miliardy euro. Koszt ten pokryło 45 państw.

W środę prezydent Ukrainy Wołodymyr Zelenski dokonał oficjalnego otwarcia nowej struktury. Osoby zaangażowane w ten projekt martwią się jednak, że Ukraina, której gospodarkę wyniszczyła wojna, może nie poradzić sobie z pokryciem kosztów utrzymania nowego sarkofagu.

„Dzisiaj dostajemy klucze do konstrukcji, którą stworzył wspólny wysiłek wielu państw aby ochronić planetę i ludzkość przed radioaktywnym zanieczyszczeniem” – powiedział w trakcie ceremonii. Zauważył także, że „Czarnobyl był negatywnym elementem marki Ukraina” ale „nadszedł czas by zamienić nasz problem w atut”.

Władze Ukrainy chcą tego dokonać przez zmianę Czarnobyla i pobliskiego miasteczka Prypeć, które zostało opuszczone po katastrofie, w atrakcję turystyczną. W środę Zelenski podpisał w tym celu dekret, w którym kazał opracować plany nowych szlaków turystycznych i wzmocnienie w okolicy sygnału telefonii komórkowej. Według tego dekretu mają również powstać nowe kanały i punkty kontrolne. Zostaną również zdjęte ograniczenia na filmowanie i robienie zdjęć, które pamiętają jeszcze czasy ZSRR.

Czarnobyl już teraz jest stosunkowo popularny wśród turystów. Istnieje wiele firm, także w Polsce, które organizują wycieczki do elektrowni i rocznie odwiedzają ją tysiące turystów. Jednak zmiany wprowadzone przez Ukrainę sprawią, że tego typu turystyka stanie się mniej ekstremalna i przez to bardziej popularna. Ułatwi również dostęp naukowcom – np. ekologom badającym odrodzenie po katastrofie lokalnej przyrody czy historykom.

Zelenski zapowiedział również, że rząd Ukrainy skończy z wymuszeniami łapówek jakich dopuszczali się lokalni policjanci, którzy od lat żerują na turystach. Ma zostać za to wprowadzony system elektronicznych biletów. „Musimy pokazać to miejsce całemu światu” – zapowiedział prezydent.